Abzar İyesi
Abzar İyesi – Türk mitolojisinde avlunun koruyucu ruhudur. Abazar İyesi olarak da ifâde edilir
Özellikleri
Evin avlusunda veya bahçesinde yaşar.1 İnsanların gözüne ancak uzaktan ve değişik hayvan kılıklarına girerek görünür.2 Her nesnenin bir koruyucu ruhu olduğu için, aslında avlu duvarının bile ayrı bir İyesi vardır. Batı Sibirya Tatarlarının mitolojik görüşlerindeki “Mal Sahibi”, “Ev Sahibi”, “Zengi Baba” gibi varlıklara yakınlığı bulunur. Evcil hayvanları sever. Örneğin atların kuyruğunu örmekten çok hoşlanır. Ancak sevmediği ev hayvanlan da vardır.3 Tatarlar, sık sık hastalanan ve huysuzlanan bu hayvanların Abzar İyesi tarafından öldürüleceğini düşündükleri için, onlan hemen satmayı tercih ederler. Kimi Türk lehçelerinde şu adlarla da tanınır:
1. Öğen (Öven, Üven, Övenik, Üvenik) İyesi
2. Çula İyesi
3. Kura İyesi
4. Tirgen İyesi
Avlu kavramı farklı şîve ve lehçelerde farklı sözcüklerle karşılandığı için adı değişmektedir, fakat içerik yaklaşık olarak aynıdır. Sözcük olarak en çok bilinen Abzar İyesidir. Öğen, Çulan, Kura ve Tirgen kelimeleri avlu anlamına gelir. Bunların tamamı bir evin önündeki çevrilmiş yer, çeşitli işlerin görüldüğü alan, bahçe demektir. Avlu İyesi de buralarda yaşar ve gezinir.
Etimoloji
(Ab/Ap) kökünden türemiştir. Kelime kökünde rüzgâr anlamı vardır. Kökenbilimsel olarak bakıldığında rüzgârlı yer demektir. Avlu anlamı taşır.
Dipnotlar
1. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa – 19)
2. ^ Коблов Я. Д., Мифология казанских татар,1910, т.26,в.5 (Rusça)
3. ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa – 20)
Dış bağlantılar
Tatar Mitolojisinde Varlıklar, Çulpan Zaripova (Abzar İyäse, Mal İyäse, Ahır İyesi) Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca (Abzar İyase)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder