Avrupa Nüfûsu 14500 Yıl Önce Neden Birden Kayboldu?

Avrupa Nüfûsu 14500 Yıl Önce Neden Birden Kayboldu?

Genetik analizler, Avrupa’nın en erken yerlilerinden bazılarının son buzul çağın sonlarına doğru gizemli bir şekilde ortadan kaybolduğunu ortaya çıkardı.

Yapılan genetik analizler, Avrupa’nın en erken yerlilerinden bazılarının son buzul çağın sonlarına doğru gizemli bir şekilde ortadan kaybolduğunu, kaybolan nüfûsun ise diğerleri tarafından doldurulduğunu ortaya çıkardı. Bulgular, tüm Avrupa boyunca toplanan düzinelerce antik fosil kayıtlarının analizlerine dayandırılıyor.

     Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nden arkeogenetik alanında doktora adayı ve araştırma eşyazarı Cosimo Posth, sözkonusu genetik devrin muhtemelen, Avrupa’nın daha erken yerlilerinin yeterince hızlı bir şekilde adapte olamadığı ani iklim değişikliğinin bir sonucu olarak ortaya çıktığını belirtiyor. Posth yaptığı açıklamada, “O dönemde hava sıcaklığındaki değişim, bu yüzyılda olan iklim değişikliklerine kıyasla akıl almaz derecede fazlaydı. Bu durumda, çevrenin de oldukça kesin bir şekilde değişmiş olması gerekir” diyor.

     SOYAĞACINDA DEĞİŞİM

     Avrupa’nın uzun ve karmaşık bir genetik mirasa sahip olduğu şüphesiz. Yapılan genetik çalışmalar, Afrika’dan çıkıp çevreye yayılan ilk modern insanların, 40 bin ilâ 70 bin yıl önce, kısa sürede yerel Neandertaller’le çiftleştiğini gösteriyor.

     10 bin ile 12 bin yıl önce, tarım devriminin başlarında, Ortadoğulu çiftçilerin Avrupa’ya doğru göç ederek kademeli olarak yerli avcı toplayıcıların yerine geçtiği, yaklaşık 5 bin yıl önce ise Yamnaya denilen göçebe atlıların Ukrayna’nın bozkırlarından kalkarak yerel nüfûsa karıştığı biliniyor. Buna ek olarak, 2013 yılında“Nature Communications” dergisindeki bir araştırmada, bir grup Antik Avrupalı’nın 4 bin 500 yıl önce gizemli bir şekilde ortadan kaybolduğu da öne sürülmüştü.

     Ancak, Afrika’dan ilk çıkış ve buzul çağın yaklaşık 11 bin yıl önce sona ermesi olaylarının arasındaki dönemde Avrupa’daki insan istilâsı hakkında görece az şey biliniyor. Bu zaman periyodunun bir kısmında Weishselian Buz Tabakası, Kuzey Avrupa’nın büyük bir bölümünü kaplarken, Pireneler ve Alpler’deki buzullar da kıt’â boyunca doğu – batı geçişini kapatıyordu.

     KAYIP NESİLLER

     Posth ve meslektaşları, ani başlangıçlı bu soğuk dönemde Avrupa’nın genetik mirasını zihinlerde daha iyi resmedebilmek için İspanya’dan Rusya’ya tüm kıt’â boyunca ele geçirilmiş, 35 bin ilâ 70 bin yıl öncesine tarihlenen 55 farklı insan fosili kalıntılarından alınan mitokondriyal DNA’yı (yalnızca anneden çocuğa aktarılan genetik materyal) analiz etti. Genetik bilimciler, bu mitokondriyal DNA’daki mutasyonlara veya değişikliklere dayanarak, uzak bir ortak atadan gelen süper haplogruplar, diğer bir deyişle büyük genetik popülasyonlar tespit etti. Posth, “Temelde, Avrupa’dan Güney Amerika’nın en ucuna kadar Afrika dışındaki tüm modern insanlar bu iki süper haplogruba (M, N) dahil” diyor. Günümüzde, Avrupa kökenlilerin tümü N haplotipe sahip. M haplogrubu ise Asya ve Avustralasya’da yaygın olarak görülüyor.

     Araştırma ekibi, ortadan kayboldukları bilinen bu antik insanlarda M haplogrubunun yaklaşık 14 bin 500 yıl öncesine, ani ve gizemli bir şekilde ortadan kaybolmalarına kadar baskın olduğunu ortaya çıkardı. Antik Avrupalılar tarafından taşınan, günümüz Avrupalıları’nda ise bulunmayan M haplotipi yaklaşık 55 bin yıl önce, modern M-haplotipi taşıyıcılarıyla ortak bir ataya sahipti.

     Araştırmacıların “Current Biology” dergisinde bildirdiğine göre, yapılan genetik analiz ayrıca, Avrupalı, Asyalı ve Avustralasyalılar’ın Afrika’dan yayılmış ve en az 55 bin yıl önce hızlıca tüm kıt’âya dağılmış bir insan grubundan türemiş olabileceğini de gösteriyor.

     DEĞİŞİMİN ZAMANI

     Ekip, bu değişimin sert iklim değişikliklerinden kaynaklanmış olabileceğini düşünüyor. Posth, yaklaşık 19 bin ilâ 22 bin yıl önce, buzul çağın zirvesinde, insanların iklimsel sığınaklara, başka bir ifadeyle günümüz İspanya’sı ve Balkanlar gibi Avrupa’nın buzla kaplı olmayan bölgelerine yöneldiğini söylüyor. İnsan grupları daha kuzeydeki birkaç yerde hayatta kalmayı başarmış olsa da nüfûslarının ciddi ölçüde azaldığı biliniyor. Posth, 14 bin 500 yıl önce, hava sıcaklığının önemli bir şekilde arttığını, tundraların ise yerlerini içinde yünlü mamut ve kılıç dişli kaplan gibi nesilleri zaman içerisinde Avrasya’da yok olmuş ikonik hayvanların yaşadığı ormanlara bıraktığını söylüyor.

     Araştırmacılar, neden her ne olursa olsun, M haplogrubuna sahip küçük popülasyonların, habitatlarındaki bu değişimler karşısında hayatta kalmayı başaramadığını, N alttipini taşıyan yeni bir popülasyonun ise M-grubunun yerini aldığını öne sürüyor.

     Böylesi bir değişimin tam olarak nerede gerçekleştiği hâlâ gizemini koruyor. Fakat Posth’a göre, yeni Avrupalı neslin buzlar çekildiğinde Avrupa’nın geri kalanına bağlanan Güney Avrupa sığınaklarından gelmiş olması ihtimaller arasında. Posth sözlerine Güney Avrupalı göçmenlerin Orta Avrupa’daki ısınan hava şartlarına daha iyi adapte olacaklarını da ekliyor.

     LIVE SCIENCE