Kölemen Hanedanlığı- Delhi Sultanlığı

Kölemen Hanedanlığı- Delhi Sultanlığı

Memlük (Kölemen) Hanedanlığı veya Gulam Hanedanlığı 1206’dan 1290 senesine kadar Delhi Sultanlığı vazifesini gören devlettir Devletin kurucusu Kutbeddin Aybek, Afgan kökenli Gurlar Devletinin hükümdarı Muhammed Guri’nin Hindistan’da ki topraklarını yöneten ve ordularınıkumanda eden eski bir köle olan Türk kökenli birisidir.Muhammed Guri 1206 senesinde ardında bir varis bırakmadan vefat edince, Kutbeddin Gurlar’ın Hindistan’da mevcut topraklarını ele geçirmek için siyasi rakipleriyle mücadeleye girişti ve onları püskürtmeyi başardı İlk başkent olarak Lahor şehrini saptadı ancak bir süre sonra başkent olarak Kutub Kompleks’in inşaatını başlattığı (Kutbeddin’in inşa ettirdiği, bir dizi anıt ve binalardan oluşan bir Delhi yakınlarında eski Delhi’de diyebileceğimiz, Mehrauli’de bulunan tarihi bir yerdir) Delhi şehrinde karar kıldı
Kutbeddin 1210 tarihinde bir kaza sonucu vefat edince, Aybek’in oğlu Aram Şah tahta geçti Ancak Aram Şah’ı daha önce tahta oturtan Şilhalgani (Kırklar Meclisi) daha sonra Badaun Valisi olan Türkmenistan’da bulunan İlbarı adlı bir Türkmen kabilesine mensup olan Aybek’in damadı Şemseddin İl-Tutmuş’u tahta davet etti Aram Şah’ın üzerine yürüyerek 1211 senesinde rakibini mağlup eden İl-Tutmuş üçüncü Kölemen Sultanı olarak tahta oturdu Kölemen Sultanları birisi

(1266-1286 seneleri arasında hükümdar olan İl-Tutmuş’un damadı, meşhur hükümdar Gıyaseddin Balaban) hariç İl-Tutmuş’un ve Aybek’in kızının soylarından devam etmişlerdir Bu hükümdarlıkların en ilginci
ise ilk kez bir Türk ve İslam devletinde kadın olan birisinin 1236-1240 seneleri arasında Kölemenler Sultanlığı tahtına oturmasıdır Babası İl-Tutmuş tarafından meziyetlerinden ötürü ve erkek kardeşlerinden daha becerikli oluşundan ötürü Delhi Türk Sultanlığı veliahtlığına getirilen Raziye Begüm babasının ölümünden sonra Şilhalgani’nin muhalefeti yüzünden tahta oturamadı Ancak kardeşi Rükneddin Firuz’un devlet işleriyle alakadar olaması yüzünden 1236 senesinde Delhi Sultanlığı tahtına getirildi 4 sene kadar devletini idare eden Raziye Begüm Sultan muhaliflerinin hareketleri neticesi tahtan çekilmek zorunda kaldı Ancak aynı yıl içerisinde büyük bir destek toplayarak Delhi üzerine yürüyen Begüm Sultan kardeşi Muizzeddin Behram’ın kuvvetlerine mağlup oldu Savaş alanından kaçarken Hintli bir çiftçi tarafından ziyneti için öldürüldü Yapılan araştırma sonucu cesedi bulunan Begüm Sultan çok büyük bir dini merasimle Con nehri kenarında ki türbesine defnedildi

1241 senesinde Moğol istilasına uğrayan Sultanlığın özellikle Lahor şehri ağır tahribata uğradı Bu arada devletin asıl gücünü elinde tutan Şilhalgani (Kırklar Meclisi) arasında da ayrılıklar baş gösterdi Bunun sonucu ülkede anarşi ve kopukluklar had safhaya vardı Ancak İl-Tutmuş’un oğlu olan Sultan Nasüreddin Mahmud’un ordusuna kumanda etmekte olan, ülkede çıkan isyanlara ve Moğolların diğer harekatlarına karşı başarılar elde eden, aslında ülkenin görünmeyen asıl hükümdarı olan Kıpçak kökenli bir köle ve Şemseddin İl-Tutmuş’un damadı olan Gıyaseddin Balaban giderek güç kazanmaya başladı 1266 senesinde Sultan Nasüreddin Mahmud vefat edince Gıyaseddin Balaban tahta çıktı Tahtayken öncelikli olarak iç meselelerden ziyade Moğol (Çağatay Hanlığı) tehlikesine karşı mücadeleye girişen Balaban, 1279 senesinde Moğolları Sütlüce Irmağı yakınlarında büyük bir bozguna uğrattı Moğollarla uğraşmasını fırsat bilerek kendisine karşı harekete geçen başta Bengal Valisi Tuğrul Han olmak üzere tüm rakiplerini saf dışı bıraktı Balaban 1286 senesnde vefat edince oğlu Buğra tarafından torunu aynı zamanda selefi Nasüreddin Mahmud’un da kızı tarafından torunu olan Muizzeddin Keykubad tahta geçti Muizzeddin Keykubad’ın 4 sene idaresinde sıkıntılı günler yaşayan Kölemenler Devleti giderek güçlenen Türk kökenli bir boy olan Karluklara mensup Halaciler tarafından gerilemeye başladı Nitekim 1290 senesinde Halacilerin önderi Celaleddin Firuzşah kölemenler üzerine yürüyerek Muizzeddin Keykubad’ı ortadan kaldırdı Muizzeddin Keykubad’ın öldürülmesinden sonra 3 yaşındaki oğlu Kaymars tahta geçirildi ancak güçlerini artıran Halaciler kısa bir süre sonra iktidarı elde ederek Hindistan Kölemen Devletine son verdiler

Hindistan Kölemen Sultanları

-Kutbeddin Aybek 1206-1210 (kurucu)
-Aram Şah 1210-1211 (Kutbeddin Aybek’in oğlu)
-Şemseddin İl-Tutmuş 1211-1236 (Kutbeddin Aybek’in damadı)
-Rükneddin Firuz 1236 (Şemseddin İl-Tutmuş’un oğlu)
-Raziye Begüm Sultan 1236-1240 (Şemseddin İl-Tutmuş’un kızı)
-Muizzeddin Behram 1240-1242 (Şemseddin İl-Tutmuş’un oğlu)
-Alaaddin Mesud 1242-1246 (Rükneddin Firuz’un oğlu)
-Nasüreddin Mahmud 1246-1266 (Şemseddin İl-Tutmuş’un oğlu)
-Gıyaseddin Balaban 1266-1286 (Şemseddin İl-Tutmuş’un damadı)
-Muizzeddin Keykubad 1286-1290 (Gıyaseddin Balaban’ın ve Nasüreddin Mahmud’un torunu)
-Kaymars 1290 (Muizzeddin Keykubad’ın oğlu)