Antik bitkilerden gelen polenler, Esrar’ın Asya’da ilk kez nerede ortaya çıktığının bulunmasını sağladı. C: Shutterstock

Esrarın Kökeni Tibet Platosunda Çıktı

Fosilleşmiş polenlerin analizine göre esrar, Tibet Platosu’nun yayla bozkırlarında ortaya çıkmış olabilir.

Uzun zamandır bu tıbbi ve psikotropik bitkinin Orta Asya’da evrimleştiği düşünülüyordu ancak bilim insanları kesin lokasyonu konusunda emin olamıyordu. Çünkü fosil izlerinde antik kenevir kanıtı pek yoktu. Bitkilere ait fosil izleri, genellikle taşlara bıraktıkları izler şeklinde oluyor.

Ancak yapılan çalışmada, esrar cinsini temsil eden bol miktarda fosil poleni olduğu belirtiliyor. Bununla birlikte, Asya’daki fosil polenlere yapılan geçmişteki değerlendirmeler, esrarla ilişkili Humulus cinsi bitkiler ile esrar polenini bir arada toplamıştı.

Yeni çalışma için araştırmacılar, 155 çalışmadaki Esrar ve Humulus polenini birbirinden ayırdılar ve esrarın nerede ve ne zaman ortaya çıktığını açıklamak için onları Asya’daki bölgelere haritalandırdılar.

Bilim insanları, esrarın büyüdüğü bilinen açık, ağaçsız bir habitat olan bozkır ekosisteminde, diğer polenlerle birlikte göründüğü takdirde fosil polenleri esrar bitkilerine ait olarak tanımladılar.

Bu sayede ilk esrar fosili poleninin, bu cinsi kuzeybatı Çin’e yerleştirdiğini ve yaklaşık 19.6 milyon yıl önceye tarihlendiğini keşfettiler.

Ancak esrar Humulus’tan yaklaşık 28 milyon yıl önce ayrılmıştı ve bu da esrarın kökeninin başka bir yer olabileceğine işaret ediyor.

Araştırmacılar, 28 milyon yıl öncesine dayanan Esrar poleni bulamadı ancak milyonlarca yıl sonra esrarın yanında bol miktarda yetişen bozkır bitkisi cinsi olan Artemisia’ya ait 28 milyon yıllık polen buldular. Artemisia’nın bu en eski kanıtı ,deniz seviyesinden 3.260 metre yükseklikte bulunan Qinghai Gölü yakınlarındaki Tibet Platosu’nda ortaya çıktı.

İstatistiksel bir model kullanan çalışma yazarları, doğrudan esrar poleni kanıtı olmasa bile, o bölgedeki bitkilerin milyonlarca yıl sonra başka yerlerde Esrar ile birlikte bulunduğundan, bu yüksek rakım ekosisteminde esrarın da bulunmasının muhtemel olduğunu tahmin ediyor.

Araştırmacılar, esrarın Tibet Platosu’ndan yaklaşık 6 milyon yıl önce Avrupa’ya ulaştığını ve 1,2 milyon yıl önce de doğu Çin’e kadar yayıldığını söylüyor.

---

Live Science. 20 Mayıs 2019.

Makale: McPartland, J. M., Hegman, W., & Long, T. (2019). Cannabis in Asia: its center of origin and early cultivation, based on a synthesis of subfossil pollen and archaeobotanical studies. Vegetation History and Archaeobotany, 1-12.