GIRTLAK MÜZİĞİ, KURTLARIN TAKLİD EDİLMESİNDEN DOĞMUŞ EN ESKİ MİLLÎ TÜRKÜLERİMİZDENDİR.
Başta Divanü Lûgat-it Türk olmak üzere incelediğimiz tüm kaynaklar, Kamanlık sanatının yapılmasındaki en önemli unsurun ır/cır ya da şiir[1] okumak şeklinde kendini gösterdiğini ifade etmektedir. “Kamanların tedavi amacı ile söyledikleri şiirlerin pek anlaşmayan bir biçimde seslerle olduğu ve bu şiirlerin her yerde Türkçe olduğu, bu nedenle Türk Şamanizmi’ne Türklerin Millî Dini denildiği anlaşılmaktadır.” (Yörükhan, 2019: 82) Türk Şamanizmi inancını iki cümle ile anlatacak olsak, şüphesiz ki ilki “şiir yazmak” ikincisi ise “ Türk Şamanizmi’nin temel düşüncesinin doğayı taklit etmektir”; şeklinde bir tanımlama yapabilmekteyiz; çünkü bütün kavramlarımızın altında yatan en önemli anlam, “taklit” etmekten ibarettir. “Çin kaynaklarına göre Kırgızların eğlenceye düşkün oldukları, Kök Türklerin de kımız içip hep bir ağızdan ır okumaya düşkün oldukları anlaşılmakta; Huvey-huların da “kurt neslinden geldikleri için” kurt gibi uluyarak, seslerini titreterek türküler söyledikleri anlaşılmaktadır. Elbette bu türküler çalgılar eşliğinde söylenmektedir.”(Visdelou, Supplement a la Bibliothique Orientale, 1780, p.79, 57: Köprülü, 1966: 159) Burada geçen “kurt gibi uluyarak, seslerini titreterek” ifadesi şüphesiz ki günümüzde varlığını devam ettiren “gırtlak müziği” olmalıdır.
[1] Elbette Türk şiiri ile ilgili bildiğimiz ır ya da şiirlerin kendine göre bir düzenin olduğu ve anladığımız kadarıyla ölü merasimindeki ağıt tarzı ya da çocukların tedavisi için tekerleme şeklinde farklı usullerin geliştiği anlaşılmaktadır. Kahramanlık destanlarında ise lirik şiir denilen türün okunduğu anlaşılmaktadır. Aslında bu şiirlerin, şiir okuma gayesinden ziyade ölüyü uğurlama, hastayı tedavi etme, genç ve yiğit alp kişinin kahramanlığını anlatma ve onu övme gibi tamamı dinî merasim amacı ile yazılmıştır. Kamanlara özgü gizli bir dil olan şiirler, zamanla değişikliklere uğramış ve Kamanlık sanatını eski gücünü kaybetmesiyle sadece ozanlık geleneği icra eder bir hâl almıştır.
KAMAN AFŞAROĞLU 'nun yazmış olduğu makalenin devamı ILIMGA DERGİSİ için:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder