Abası
Abası (Abahı, Abazı; Yakutça: Aбаасы/Aбааһы) – Yakut mitolojisinde, kötülükleri
simgelediklerine inanılan ve korunmak için kendilerine kurbanlar sunulan, kötü ruhlara verilen
ad
Özellikleri
Abası; Orta ve Batı Türklerinde Albastı, Alkarısı; Osmanlı metinlerinde Albız; Uryanhay-Tuba
Türklerinde Albıs; AltayTürklerinde Almış ismini alan karakteristik bir Türk motifi olarak
karşımıza çıkar. Karşıtı Ayıhı'dır.
Yeraltında yaşadıklarına inanılır. İnsanlara zarar verirler. Tek ayaklı (veya ayaksız), tek gözlü ve
kel olarak betimlenirler.1 Dişleri demirdendir.2
Zararlı ve iğrenç görünümlü hangi canlı varsa
bunların eseridir. İnsanları yoldan çıkartırlar, bazı kimseleri delirtirler. Leş yerler. İnsan ruhunu
kaçırabilirler. Arka arkaya sıra halinde yürürler3
ve yeryüzünde görünmez olurlar. Kara ruhlar,
insanoğlunu genelde yalnızken veya korumasız, çaresiz, sayrı (hasta) oldukları ve sıkıntılı
dönemlerde yakalarlar. Görünmezdirler, onları ancak şamanlar görebilirler. Abasıların verdiği
rahatsızlık sonucu hastalanmaya Tolaysı denir (Tolaysımak fiili ile de ifâde olunur).
Türk Halk kültüründe bostanlara dikilen korkuluklara da Abakı adı verilir4
ve korkutucu olması
îtibariyle bu sözcükle doğrudan bağlantılıdır ve aslında daha önceki dönemlerde kötü ruhlardan
korunmak için evlere ve bahçelere dikilen heykellerin, ongunların (totemlerin) veya simgesel
direklerin dönüşmesiyle ortaya çıkmışlardır. Yeryüzünden yeraltına gelenleri de kendileri
göremezler. Çak ve Çor olarak ikiye ayrılır.
Kaynakça : Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder