Hun devrinde Orta Asya'da ırklar

           

              Hun devrinde Orta Asya'da ırklar 

Büyük Hun devleti zamanında Mogolistan, Baykal gölünün kenarları ve kuzeyi brakisefal Mongoloidlerle kaplı idi 1• Altay dağlarını baştan başa kaplayan ve bu bölgeye hakim olan ırk ise, ta ilk devirlerden beri burada yaşamakta olan beyaz bir ırktı 2• Türklerin ataları çok muhtemel olarak bu beyaz ırktan geliyordu. Tanrı dağları ile dolaylarında da braki ve mezosefal olan bir ırk bulunuyordu 3• Bu brakisefallerden bir kısmı, Amuderya ile Sirderya arasındaki brakisefallerle 4 ve diğer kısmı da Altaylardaki brakisefal ırkla akraba idiler 6• Hun çağında, Güney Sibirya da yavaş yavaş Türkleşmeğe başlamıştı. Altaydaki beyaz ırk, yavaş yavaş Yenisey havzasındaki mongoloidlerin yerini almağa başlamış ve Minusinsk bölgesi ile Kuzey Altay arasındaki ırk farkı, yavaş yavaş ortadan kalkmağa başlamıştı 6• Büyük Hun devletinin kuruluşu ile bütün Orta Asya bir vahdete kavuşmuştu. Bu siyasi birliğin neticesi olarak Orta Asya ırkları arasında bir karışma ve kaynaşma da meydana geldi. Bu ırk değişimi bilhassa yüzlerin hafif bir çekik gözlülük karakterine bürünmesinden anlaşılmaktadır. Nitekim Altayların kuzeyindeki halkların yüzünde, hafif bir çekik gözlülük meydana gelmişti 7• Çünkü bu bölge, eskiden beri Güney Sibirya ile sıkı bir temas halindeydi. Altayların kuzeyinde dolikosefal mongoloidlerle, brakisefal beyazların karışmasından yeni ve ziraatçı

 bir kavim meydana gelmişti 8• Altayların yüksek bölgelerinde yaşayan brakisefal beyazlar ise, Göktürk devrine kadar bozulmadan yaşamışlardı. Bilhassa sonradan Göktürk mezarlarının bol olarak bulunduğu Kuray ovasında, bu brakisefal beyazlara bilhassa Hun devrinde çok olarak rastlıyoruz 9• Büyük Hun devleti içinde mongoloid unsurlar hareket kabiliyetine sahip olmuşlar ve muhtelif bölgelere gidebilmişlerdi. Bu sebeple Altaylarda da tek tük çekik gözlü insanlara rastlanmaktadır. Mesela 6 Nr.lı Kuray mezarında bir mongol görebiliyoruz 10• Brakisefal olan bu mongoloid, bir Tunguz idi Halbuki Şibe kurganındaki mongoloid insan, bir dolikosefaldi. Brakisefal Mongollar umumiyetle Baykal gölü kenarlarında, Angara kıt'asında, Sibirya'da çok yayılmış olarak bulunuyorlardı. Neolitik devirlerde Selenga havzası da bu ırkla kaplı idi ıı. Prof. Debets, bu bölgede bulunan kafaları ölçmüş ve bu ırka "Asiatik" adını vermişti 12• Bu bölgelerde, M.ö. IV-111. asırlara doğru taş mezarların şekil bakımından kısmen değiştiğini ve yazılı kayaların da daha bollaştığını görüyoruz 13• Bu sebeple eski mezarlara ı. Taş mezarlar ve ikincilere de 2. Taş mezarlar denmektedir. Bu mezarlarla birlikte ırkların da değiştiği ve tiplere brakisefal mongoloidlerin hakim olduğunu görmekteyiz14• Bu değişiklik biraz da Karasuk kültürünün doğuya doğru yayılışından meydana geliyordu 15• Büyük Hun devleti zamanında mogolistan'daki Noyun· Ula mezarlarında ise dolikosefal mongoloidlerin meydana çıktığını görüyoruz 16• Dolikosefal mongoloidler umumiyetle Tungu z' ların ataları olarak kabul edilmişlerdi 17• Bu antropolojik buluntulara göre, öyleanlaşılıyor ki, Büyük Hun devletinin doğu kısımları, Tunguzlar tarafından idare ediliyordu. Bu da tarihi hadiseleri teyit eden bir durumdur. T'ung-hu veya Tunguzlar, Mao-tun'dan evvel, Gabi çölüne ve belki de Tula ve Orhon kıyılarına kadar yayılmışlardı. Esasen yerleri ise Şan-si'nin kuzeyinden başlıyor ve Şara-Muren kıyılarına kadar uzanıyordu ıs. Mao-tun, Tung-hu'­ ların reisine çok ani bir şekilde taarruz ederek onları mağlup etmiş ve halkını da esir etmişti 19• Bu seferden sonra Tunguz'ların gene eski imtiyazlarını kaybetmemiş olmaları çok muhtemeldi. Eski hükümdar ailelerinin imtiya7.11fl'nnı kaybcuacmesi, Orta Asya'daki göçebe imparatorlukların hususiyetlerindendi 20• Bu sebeple Noyun-Ula'daki prenslerin Tunguz olması, Hunların Tunguz olduğunu ispat eden bir delil değildir. Hun devleti, bir .kabilelar konfederasyonuna dayanıyordu.

Büyük Hun devletinin kuruluşu ile Orta Asya'nın doğusunda bulunan kavimler, batıya doğru kayma ve yayılma imkanı buldular 21• Diğer yandan Çin ve Hun devletlerinin münasebetleri neticesinde, Orta Asya'ya Çinlilerin de yayıldığını ve bu yayılış ile Orta Asya'da Çin tiplerinden müteessir olmuş yeni bir antropolojik tipin de meydana geldiğini görüyoruz. Kenkol kurganındaki iskeletler bu yeni hadisenin bir şahidi idiler 22• Mongoloid unsurlar, yavaş yavaş batı Kazakistan' da da yayılmağa başlamışlardı 23• Yenisey bölgesinde, eski mongoloid sekene mevcuttu 2�. Bunların yanında Altaylılarla karışmış, Mogol ve beyaz karışımı bir halk da vardı.

Kaynak
İSLAM1YETTEN ÖNCE TÜRK KÜLTÜR TARİHİ Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre 5. Baskı    Prof. Dr. BAHAEDDİN ÖGEL