Hun ve Tibet münasebetleri

            Hun ve Tibet münasebetleri 

Hun ve Tibet münasebetleri Bu münasebetlere ait başlıca rapor ve tetkik Prof. J. N. Roerich'e aittir. (Zverinıy stil i koçevnikov severnogo Tibeta, Seminarium Kondakovianum, 3, Prag, 1 930) . Bazı buluntular, Doğu Türkistan ve Tanrı dağları bölgesinden Tibet yaylasına, atlı Türk kavimlerinin kültür ve san'atının nüfuz edebildiğini göstermektedir. Orta Asya kültürünün Tibet'e, Koko-Nor ve Nanşan dağları yolu ile girmesi daha muhtemeldi. Hun çağından beri Tibet'te yayılmağa başlayan bu kültür, hala bu yüksek yaylada yaşamaktadır. Tarihi devirlerde Tibetliler gerek Çin'e ve gerekse Tanrı dağlarına muhtelif akınlar yapmışlar ve bu bölgeleri az bir zaman için olsun ellerine tutabilmişlerdi. Prof. Roerich, Tibet göçebelerine ait tarihi eserleri başlıca üç kısma ayırmaktadır ıos: ı. Mezarlar ; 2. Megalitik eserler (Menhir v.s.) 3. Mezarlardan çıkan hayvan üslubundaki eserler. Şimdiki Tibet göçebeleri, ölülerini gömmemekte ve dağ başına koyup kuşlara yedirmektedirler. Eski Tibet göçebeleri ise, ölülerine mezar yapmasını bilmekte idiler. Bu eski Tibet mezarları, Orhon ve Altay bölgesindeki kurganlara çok benzemektedir. Mezarlarda bulunan ölülerin antropolojik tipleri de bugünkü Tibet yerlilerinden ayrıdır. Roerich, mezarlardan çıkan ok uçlarını, aşağı Volga bölgesindeki H un çağına ait ok uçları ile karşılaştırmıştı 1°9• Ayrıca Noyun-Ula'da çıkan boğa tasvirinin de benzerini, Tibet buluntuları arasında görmekteyiz 110• Roerich'in neşrettiği bir kılıç ise tam manası ile bir Çin kılıcı hususiyetini göstermekte idi ııı. Tibet çantaları üzerindeki süslere gelince, bunlar İran san'atından çok şeyler almışlardı. Batı Tibet bölgesindeki taş duvarlı mezarların içinde, içi kemik dolu toprak kaplara rastlanmıştı. Biz bu adeti Zerdüşt dini ile ilgili görüyoruz. Bu adet, bilhassa Batı Tibet'de çok yayılmıştı m. Tibet'teki Bön mezhebi, hayvan üslubunun Tibet'te yayılmasına çok yardım etmişti . Bu mezhep, Prof. Roerich'e göre Şamanizme benzemekte idi 113.


Kaynaklar
ıos Yakubo vskiy, Z,arafıanskaya ekspeditsiya, 1 939, TOY, 2, 1 940, s. 65 v.d. ; K. Treve r, TOY, 2. 2, s. 71-86. 10' Litvinskiy, KStl MK, 64, s. 72 v.d. 105 Kavunç1 kazıları için bk. T. G. Oboldu eva, KStlMK, 23, s. ıoıv.d. 108 Kala-i Mir kazıları için bk. N. N. Zabel ina, MİA, 37, s. 297, Pi. ı. 107 Köhne-Kale için bk. L i tvinsk i y, E . A . Davidoviç, Dok!. AN. Tac. SSR, ı ı, 1 954, s. 53 v.d. L it v in ski y, KS11MK, 64, s. 68 v.d.

İSLAM1YETTEN ÖNCE TÜRK KÜLTÜR TARİHİ Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre 5. Baskı    Prof. Dr. BAHAEDDİN ÖGEL