KURT:
Yazılı kaynaklara göre, kurt ongunu İç Asya’da, Çinliler’in “Wusun” (veya “U-sun”) dediği ve sarışın bir europeoid kavim olarak tasvir ettiği boyların hükümdar soyuna ve Köktürkler ile Kağnılı boylar ve Uygurlar’ın kagan sülälesine atfedilmektedir. Z u e v, Çinliler’in “A-shi-na” (Aşina) dediği Köktürk Kagan soyunun asıl adının “Uysun” olduğunu sanmaktadır. Nitakim Çin kaynakları sarışın Köktürk - ler’in “Wu-sun”lardan indiğini söylerler. “Wu-sun”lar MÖ. 150 sıralarında Çin sınırlarından Isık-köl’ün güneyine göç etmek zorunda kalmışlar ve efsäneye göre hükümdarlarınm oğlunu bir dişi kurt kurtarmıştı. Trever’in araştırmalarına göre, Köktürkler’in kurt başlı bayrağına benzer şekilde bir kurt başı ve kuyruğundan ibäret bir alämet, M.II. yüz yılda, Dakialılar ve Teuton ırkmdan “Markomann”- lar tarafından kullanılmakta idi. Yine Trever’in araştırmasına göre,“Parth”larm da böyle bir bayrağı olup, bu bayrak bir yılan şekli ile tasvir ediliyordu.
Çin metinlerinde, Köktürkler’in, tanrıların keçe ve deriden tasvirini yaparak, bunları direklerde taşıdıkları bildirilmektedir. Bu şekilde ongunlara bugünkü İç Asya Türkleri, “ruh” manäsına eski Türkçe’deki “töz” kelimesine benzer şekilde, “tös” demektedirler. “Tös- ’’lerin Miläddan önceki son bin yıldan beri, bayrak mahiyetinde kullanıldığı hakkmda geniş bilgi vardır. Köktürk Batıtürk ile Uygur kağanları da “böri” (kurt) ana ve atalarının hdtırası olarak, tepesinde altından bir “böri” başı bulunan bayrağı hükümdar otağının önüne di - kerlerdi. Türkler’in “böri” bayrağının da Kağnılı “Ting-ling”ler ve Hunlar’a atfedilen Noyn-ula mezarında bulunan kalıntılara benzer bir tös olduğu,sanat eserlerinden anlaşılmaktadır. “Böri” bayrağı, madeni bir kurt başı ile ejder gövdesi şeklinde bir keçe veya deri torbanın direğe geçmesinden ibaret idi. Noyn-ula’daki kurt başına nisbeten, Köktürk devrindeki “böri” başı, daha gerçekçi şekilde tasvir ediliyor ve ej - der gövdesi de, gittikçe, kumaştan bayrak häline geliyordu.
Esasen dil ve yazı birliği gibi, hem Kağnılı boyların, hem Köktürkler’in toteminin kurt olması da müşterek kültüre delil teşkil eder. Bütün Türkçe konuşan boylar hakkmda at, dağ keçisi ve su kuşlarına da - ir bazı efsaneler de müşterek kültür unsurlarmdan başka bir şey değildir
Gumilev’e göre, “böri” ve onun Moğolcası olan “Çino/Çinoa” adları Köktürk ve Batıtürk Kağanları sülälesinde tekerrür etmekteydi ki bu da bir kültür alış verişinden başka bir şey değildir.
Kurt başlı sancaklar,
Köktürk devletinin yıkılışından sonra da unutulmamış ve Çin imparatorları, meselä Türgeşler gibi Türk kavimlerine kağanlık ünvanı
verecekleri zaman, kurt başlı bir bayrak ile bir davul vermeği de unutmamışlardı. Bu inanış, Türkler’in Anadolu’ya glrişinden sonra da
devam etmiş ve mcsclä Süryäni tarihçisi Mikael’in Selçuk Türkleri’nin
köpeğe benzer bir hayvanın peşinde olarak Anadolu’ya geldikleriyle
ilgili hikäyesi, bu eski Türk inancını yansıtmıştı.
Altay Hun çağı kurganlarında bulunmuş figürlerden, Hun çağın da da Orta Asya halklarının en önemlisi tös hayvanlarmdan birincisinin kurt olduğu anlaşılmaktadır. Kurt, o çağlarda artık Hun ve Türk
halklarının kutsal bir tilsim veya arması häline gelmiştir.
Kurt, eski Türkler’de totem veya din sembolü ile astronomik sembol olarak kullanılmanın yanında, destanlarımıza da girmiştir.
Şamanların davul ve elbiselerinin üzerinde, boya ile çizilmiş olarak görülen yeleli ve yelesiz kurt figürleri, bu hayvanin tanrılaştırılmış
olduğunu göstermektcdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder