BABAİLER

 

BABAİLER

Orta Asya’dan Maveraünnehir ve Horasan’a inen Türkler burada Müslüman Araplarla karşılarak parça parça İslamlaşmaya başlar. Ancak eski inançlarını birden terk etmeleri edemezler. Eskiden kam ve şaman denilen din adamlarının yerini Bab, ata, baba, dede gibi lakap ve unvanlar taşıyan dini ve sosyal liderler alır.

Ata Ahmed Yesevi, Dede Korkut, korkut Ata gibi önemli mistik şahsiyetleri göçebe Türkmenler arasında İslamiyet’in yayılmasına çalışıyorlardı. Bu yüzden Türkler arasında mistik bir Müslümanlık anlayışı hakim oldu. Anadolu’ya da göçlerle aynı şekilde geldiler. Anadolu’ya Horasan üzerinden gelen ve aralarında Türkmen şeyh ve dervişlerinin başlıca yönlendiricisi olduğu Türkmen unsurları Horasan erenleri, Rum erleri, Abdal, ve baba unvanlı liderler halkı teşkilatlandırarak aşiret yapıları bozulmadan çeşitli tarikat yapılanmaları şeklinde varlıklarını ve Orta Asya’dan getirdikleri inançlarını Anadolu’da yaşattılar. İşte Babaîler zümresi bu derviş tarikatlarından birisidir. Aslında bir Vefai şeyhi olan Baba İlyas-ı Horasanî, önderliğini yaptığı Babailer isyanı ile adını Selçuklu kaynaklarına geçmesine sebep oldu.

Baba İshak, Geyikli Baba ve Hacı Bektaş Veli gibi önemli dervişler Baba İlyas’ın mürididirler. Babailer sıkı bir takibe uğrayınca siyasi kimliklerini bırakarak Abdalan-ı Rum şeklinde sadece dini ve mistik bir dönüşüm geçirdiler.

Kısaca Babailik, Anadolu’da Türkmen şeyh ve dervişlerin kurduğu heterodoks bir tarikat olarak Ortodoks yani devlet İslamı diyebileceğimiz Sünni İslam anlayışının karşısında muhalefet halkasını oluşturdular. Bugün Alevi-Bektaşi geleneği, Babailerin devamı sayılabilecek unsurlar taşır.