ANADOLU İNANÇLARI ANADOLU MİTOLOGİSİ İnanç-Söylence Bağlantısı.KURT

                       KURT

Halk inançlarında ayrı, özel bir yeri vardır kurtun.
En eski çağlardan beri Anadolu'da kutsal sayılır. Asya
Türklerinde de kutsaldır, saygı değer bir hayvandır.
Türklerin ongun'u sayılır. Büyük saygı gösterirler. Adı­
na adaklar sunar, törenler düzenler, şölenler verirler.
Anadolu'da kurt, ilkin Hititlerde ortaya çıkmış. Hititlerde kurt tanrıların yoldaşı, ayakdaşıdır. Özellikle
orman tanrıları kurtu çok sever, yanlarından ayırmaz.
Biri Asya, biri Anadolu kaynaklı iki inanç var kurtla ilgili. Asya'dan gelen XIl.yy.dan sonra girmiş halk
inançları arasına. Anadolu kaynaklı olan ise eskiden
beri sürüp gitmiş çağlar boyunca. Kurt, Hititlerde bir
totem değildir, Asya Türklerindeyse totem 'dir.Kurtlar uluyunca inekleri yemesinler diye gökten
ağızlarına yiyecek düşer'miş. Böyle söyler halk inançları. Bu inanç kurtun kutsallığından tanrısal bir nitelik
taşımasıncftm dolayıdır. Tanrısal niteliklerle donanmış
birtakım ermiş'lerin kurtla kuzuyu barıştırdıkları söylenir. Bütün yırtıcı hayvanlar ermiş'in çevresinde toplanır, sonsuz bir barış, kardeşçe bir bağlaşım içinde
yaşarmış. Kurda ensen niçin kalın diye sormuşlar, o da,
kendi işimi kendim görürüm de ondan, demiştir. Burada kurt kendi işini kendince görmenin örneğidir.




Yazın sığırlar, koyunlar yaylalara çıkınca, kurtlar
da onların izini sürer, yaylalara çıkar. Kurdun hayvanlara.saldırmasını önlemek için özel bir büyü yapılır. Buna kurdun ağzını bağlama denir. Ağzı bağlanan kurt
sürünün içine girse bile hayvanlara saldırmazmış. Kurdun ağzını bağlama, hayvanların yayıldığı yaylımı sı­
nırlandırmakla olur. Evde, ocak başında, toprağa
dörtgen, dikdörtgen biçiminde çizgiler çekilir. Hayvanların yayılacakları kırların sınır uçları belirtilir. Okunur, üflenir. Hayvan sınır çizgilerinin içinde kaldığı
sürece kurt ona dokunmaz, sınır çizgileri dışına çıkınca
parçalarmış



Kurt dumanlı havayı sever, derler. Yaylalarda ortalığa sis çökünce çevre görülmez. Kurtlar da kimseye gö­
rünmeden sürüye saldırır, yakaladığı hayvanı parçalar.
Ya da ürkütüp sürüden ayırır, ıssız yerlere doğru kaçı­
rır, orada yer. Aşağı yukarı yaz boyunca bu olay böyle
olur.


Kurtlar uluyanda ya ayaz olur, ya kar yağar'mış.Yazın uluyanda hava açılır, gece ayaz olur. Kışın uluyanda ise kar yağar. Bu inançların gerçekle az çok ilgisi
vardır. Kimbilir, havanın değişimi onu etkiliyor, bu
yüzden uluyor. Köylerde bu olayın gerçek olduğu, denendiği söylenir.


Kufayı koydum suya
Su dolacak dolacak
Gene kurt uluşuyi
Hava ayaz olacak
(Kovayı koydum çeşmeye
Su dolacak dolacak
Gene kurt uluyor
Ha va ayaz olacak)


Hava tipi olunca kurt tipinin geldiği yöne arkasını
döner, öyle ulurmuş. Yüzünü tipiye döner de ulursa ağ­
zına kar dolar onu boğar, derler. Böyle ağır tipilere ya
da böyle tipilerin olduğu yerlere kurtboğan derler.
Trabzon ilinin Maçka ilçesiyle ona bağla Hamsiköy arasında Kurtboğan diye anılan bir yer vardır. Burada yalnız kurdu değil, insanı bile boğacak nitelikte korkunç
fırtına olur, kar çevrentileri (anaforları) insanın soluğunu keser.


Hasta oldi ufağum
Oy elmesun elmesun
Bulgar haber yolladi
Kurt gulakli gelmesun
(Sevdiğim hastalandı
Oy ölmesin ölmesin
Bulgar haber yolladı
Kurt kulaklı gelmesin)


Bu Karadeniz türküsü Bulgarlar için söylenmiştir.
Karadeniz yiğitleri (uşakları) kurt kulaklarına benzeye� uçlu başlık giyerler, gugula (kukuleta) denen bu
başlıkların iki yanında kurt kulağı gibi yukarı dikilmiş
uçlar vardır. Bu başlık, Karadeniz uşaklarının çok eskiden kalma bir giyeceğidir. Bulgarlar buna kurt kulaklıderlerdi. Karadeniz balıkçıları· Bulgar kıyılarına baskın yapıp onları ürküttükleri için bu türkü söylenirmiş.
Yanları sırmalı zıpka (paçaları dar, ağı körüklü pantalon), önden.)likli, kavuşmalı yelek, başta kurt kulaklıgugula, belde bıçak, tabanca, kama ayakta dolaklı çizme, ya da yün bağlı çarık. Bu kılığa bürünen Karadenizli gerçekten insanı ürkütür. Kurt kulaklı gugulauzun süre giyildi. Cumhuriyetten sonra, giyim kuşamın
bir yasa ile değiştirilmesi sonucu o da giyilmez oldu. Bu
başlık çok eski bir Anadolu başlığıdır. Asya ile ilgisi
yoktur.


Bu tür başlık zamanla özünden, kaynağından uzakh: �mış bir inancın sürdürülmesinden başka bir anlam
taşımaz. Düğünlerde, derneklerde, bayramlarda bugün
bile bu başlık gizlice giyilir.

XIII. yy.'dan sonra Anadolu'da yayılmaya başlayan
başka bir inanca göre; kurt, Türklerin Ergenekon 'dan
çıkışlarında onlara yol göstermiş, öncülük etmiş. Bu
yüzden kutsal bir nitelik kazanmış. Bu öykünün Anadolu uygarlığı ile pek ilgisi yoktur. Anadolu'da gelişen
kurt inancı çok daha eski olduğu gibi öz bakımından da
daha zengin, daha renklidir. Asya inancına benzer bir
inanç Romalılarda da vardır. Yalnızca Anadolu'da geli­
şen inanç en eskisi, günümüze bir bütünlük içinde kalamdır. (1)


Kurtla ilgili atasözlerinden örnekler:• Kurda boynun neden kalın demişler, kendi işimi kendim görürüm de ondan demiş.• Kurda konuk giden köpeğini yanında götürür.• Kurda koyun inanılmaz (ısmarlanmaz).• Kurdu . kurt ile avlamalı.• Kurdu ormandan açlık çıkarır.• Kurdu sürüye çan sesi çeker.• Kurdun yanında kuş da geçinir.• Kurt avını bilir.• Kurt ağzından kuru alınmaz.• Kurt doyduğu yeri dokuz dolaşır.• Kurt dumanlı havayı sever.• Kurt eline geçen kuzu sağ çıkmaz.• Kurt kartaldan korkar.• Kurt kocayınca köpeğin maskarası olur.• Kurt kulağından tutulmaz.• Kurt kurdu yemez.• Kurt tüyünü değiştirir huyunu değiştirmez.• Kurtsuz dağ olmaz.• Kurttan kurt olur itten it.


ANADOLU İNANÇLARI ANADOLU MİTOLOGİSİ İnanç-Söylence Bağlantısı.KURT
İSMET ZEKİ EYUBOGLU