Katakanlar, Doğu Avrupa Moğolları.

 

Katakanlar, Doğu Avrupa Moğolları.

Katakan, Doğu Avrupa'nın Kuzey Kafkasya'sında Hazar Denizi'nde yer alan Rusya Cumhuriyeti'ne bağlı Dağıstan'a bağlı etnik bir gruptur. Derbent bölgesinde yaşıyorlar.

Vasily Vladimirovich Bartold gibi birçok bilim adamı, Katakanların Moğol kökenli olduğuna inanıyor. İlhanlı Moğollarının soyundan geldiklerini iddia ederler.

Moğol dönemindeki Derbent, İlhanlı (Pers) İlhanlılarından çok Altın Orda hanlarına aitti; bu nedenle, katakanların Moğol atalarının Dağıstan'a kuzeyden gelmiş olmaları, özellikle katakanlarla ilgili ilk tarihi kaynak onları Altın Orda Hanı destekçileri olarak adlandırdığı için daha akla yatkındır.

Bildiğim kadarıyla ilk kez 1395 yılında Timur (Tamerlane) ve Tokhtamysh arasındaki mücadelenin hikayesinde katkanlardan bahsedilir (Zafarnama'da bu konuda yazılan Timur biyografisi tarihçi Nizam ad-Din Shami tarafından yazılmıştır. .)

Bugün Orta Asya'nın Türkçe konuşan halkları arasında Altın Orda Kataganlarının soyundan gelen Katakan adlı bir kabile vardır. Bu onların (Derbent Kataganları) Altın Orda kökenli olduklarını doğrular. Altın Orda'nın Katagan klanı, Cengiz kağanının oğlu Juchi'nin ardından Moğol bozkırlarından Kıpçak bozkırlarına taşınan Nirun Moğollarının Khatigan klanının soyundan geliyor.

Derbent Katakanı hakkında 17. yüzyılda Türk seyyah Evliya Çelebi tarafından kayda geçirilmiş olup, Evliya Çelebi'ye göre Moğolların torunlarıdır ve dilleri Moğolcadır.

Evliya Çelebi'nin Katakan dilinden bazı sözler.

Bu sözler onların Moğolca konuştuklarının kanıtıdır.

Bugün kendi dillerinde Moğolcadan çok az iz var ve göçebe kültüründen geriye neredeyse hiçbir şey kalmamış.

Evliya Çelebi'nin Katakan dilinden bazı sözler.

Mori - Bir At

Ajirga - bir Aygır

Güven-a Kısrak

Kulun-a Tay

Nokhai - Bir Köpek

Taulai-a Tavşan

Gakha - Domuz

Keremun -bir Sincap

Bulagan - bir Sable

Chinoa - Bir Kurt

Temegen-a Devesi

Loosha-a katır

Huer(Uher)-bir Boğa

Tegeu - bir tavuk

Itavun-a Keklik.

Byudyukchin-a Bıldırcın

Şenb-a Mezarlığı

ÇİNGİZ-NÂMELER ÜZERİNE BİR İNCELEME: ÇİNGİZ HAN’IN SOYU VE MOGOL TARİHİNİN İLK DEVİRLERİ SAADETTİN YAĞMUR GÖMEÇ∗

https://www.ttk.gov.tr/Dergiler/Belleten/294-Belleten/2-syagmur-gomec.pdf